Είναι πολύ φυσικό σε περιοχές με δυνατά χώματα και έντονες βροχοπτώσεις όλο το έτος να μεγαλώνουν την άνοιξη και αρχές καλοκαιριού πολλά αγριόχορτα και ζιζάνια. Αυτά φτάνουν σε τόσο μεγάλο ύψος, που δυσχεραίνουν την πρόσβαση μέσα στο χωράφι και τις καλλιεργητικές εργασίες.
Δύο είναι οι πιο συνηθισμένες παλαιές τακτικές για να απαλλαγούν οι παραγωγοί από αυτά.
Η πρώτη και με το μικρότερο κόστος, είναι να κάνουν ένα ψεκασμό κάλυψης σε όλο το χωράφι με ζιζανιοκτόνα είτε αργά τον χειμώνα, είτε νωρίς την άνοιξη. Πράγματι αυτό είτε ξεραίνει τα ζιζάνια, είτε τα καθηλώνει πριν ακόμα αναπτυχθούν και τα κρατάει πολύ χαμηλά. Άλλος ένας δεύτερος ψεκασμός αργότερα, με ζιζανιοκτόνο, τα αποτελειώνει ολοκληρωτικά.
Δυστυχώς όμως αυτός ο τρόπος είναι τρομερά επιβλαβής για το έδαφος. Από την μια επικίνδυνα χημικά μπαίνουν στο υπέδαφος και από την άλλη, επειδή δεν αναπτύσσονται αγριόχορτα στο έδαφος, αυτό τσιμεντοποιείται και στο τέλος διαβρώνεται. Σε βάθος χρόνου το έδαφος σταδιακά υποβαθμίζεται και η γονιμότητά μειώνεται αισθητά, αφού δεν δημιουργείται νέα οργανική ύλη η οποία να κάνει τον φυσικό βιολογικό κύκλο της και να ενσωματωθεί σε αυτό. Αυτά τα χωράφια καταλήγουν φτωχά.
Η δεύτερη τακτική, με μεγαλύτερο κόστος, είναι να αφήσουν στο χωράφι να μεγαλώσουν τα αγριόχορτα και ζιζάνια, μέχρι να το φρεζάρουν με τρακτέρ, συνήθως στην αρχή του Απρίλη. Πράγματι μετά το φρεζάρισμα, το χωράφι καθαρίζει πλήρως, όμως αυτή η τεχνική έχει και σημαντικά μειονεκτήματα.
Πρώτο και κύριο μειονέκτημα είναι ότι καταστρέφει τις επιφανειακές ρίζες της ελιάς. Η ελιά διαθέτει τεράστιο ριζικό σύστημα, μεγάλου εμβαδού, εντελώς επιφανειακό, σε βάθος 30 πόντων και κάτω από την επιφάνεια και σε απόσταση μεγάλη από τον κορμό. Το όργωμα σε αυτό το βάθος κόβει όλες αυτές τις ρίζες που με κόπο έχουν δημιουργηθεί. Στην πραγματικότητα η φρέζα πάει πολύ πιο κάτω από 30 εκ.
Δεύτερο μειονέκτημα είναι ότι συμπιέζει πολύ το υπόστρωμα του εδάφους κάτω από τους 30 πόντους. Αποπάνω είναι αφράτο με το φρεζάρισμα, αλλά αποκάτω είναι πιο συμπιεσμένο. Η συμπίεση αυτή μειώνει μακροπρόθεσμα την απορρόφηση νερού και θρεπτικών συστατικών.
Τρίτο μειονέκτημα είναι ότι όπως αναδεύει και αφρατεύει το χώμα, υπάρχουν πολλές πιθανότητες σε επικλινή εδάφη να το πάρει η έντονη βροχόπτωση. Όταν απογυμνώνεται το έδαφος από τα ζιζάνια, με εκρίζωση, τότε γίνεται ευάλωτο στη διάβρωση και την έκπλυση. Υπάρχει ο κίνδυνος να αρχίσεις να χάνεις χώμα! Τον δε χειμώνα, μετά τις πολυήμερες βροχοπτώσεις, το φρεζαρισμένο χωράφι, βουρκώνει και λασπώνει εύκολα, κολλάνε τα αγροτικά pick-up και δυσκολεύονται στην πρόσβαση. Σε περίπτωση δε που μπει τον χειμώνα τρακτέρ μέσα σε φρεζαρισμένο και μετέπειτα βουρκωμένο-λασπωμένο χωράφι, θα αφήσει τόσο έντονες ροδιές που ίσως χρειαστεί να γίνουν χωματουργικές εργασίες για να σβηστούν οι αυλακιές που θα αφήσει!
Tο φρεζάρισμα αναγκαστικά δεν μπορεί να καθυστερήσει πολύ. Συνήθως γίνεται αρχές Απρίλη, ώστε τα ζιζάνια να μην έχουν μεγαλώσει πολύ και να μπλέκονται στα μαχαίρια της φρέζας. Αυτό όμως είναι πολύ νωρίς, ακόμα υπάρχουν πολλές βροχοπτώσεις μπροστά, άρα ξαναγεμίζεις ζιζάνια σίγουρα μέχρι τον Άυγουστο. Οπότε πιθανόν χρειάζεσε και χορτοκοπή μετά (διπλά έξοδα)
Tο φρεζάρισμα αναγκαστικά δεν μπορεί να καθυστερήσει πολύ. Συνήθως γίνεται αρχές Απρίλη, ώστε τα ζιζάνια να μην έχουν μεγαλώσει πολύ και να μπλέκονται στα μαχαίρια της φρέζας. Αυτό όμως είναι πολύ νωρίς, ακόμα υπάρχουν πολλές βροχοπτώσεις μπροστά, άρα ξαναγεμίζεις ζιζάνια σίγουρα μέχρι τον Άυγουστο. Οπότε πιθανόν χρειάζεσε και χορτοκοπή μετά (διπλά έξοδα)
Τέταρτο μειονέκτημα είναι ότι αναδεύει και αφρατεύει το χώμα και το φέρνει σε ιδανική κατάσταση για σπορά. Ο αέρας και τα πουλιά θα φέρουν νέους σπόρους όπου με τις βροχές και την καλοκαιρινή υγρασία θα αρχίσουν πλέον τώρα να μεγαλώνουν. Θα χρειαστεί σίγουρα νέα χορτοκοπή στο φθινόπωρο.
Πέμπτο μειονέκτημα, καταστρέφει χλωρίδα νωρίς, η οποία εάν αναπτυχθεί μέχρι και την αρχή του καλοκαιριού, θα αποτελέσει εναλλακτική τροφή για έντομα όπως η καλόκορη. Εάν τα ζιζάνια καταστραφούν νωρίς και απογυμνωθεί το χωράφι από αυτά, τότε τα έντομα, τον Μάιο-Ιούνιο, γρήγορα θα φύγουν από το έδαφος και σύντομα θα πέσουν να φάνε τις ανθοταξίες της ελιάς. Αρα για να προστατευτείς από την καλόκορη, σε περίπτωση φρεζαρίσματος νωρίς, πρέπει να ψεκάσεις προληπτικά για αυτή (ενός κακού μύρια έπονται).
Υπάρχει όμως και ένα πλεονέκτημα στο φρεζάρισμα. Το έδαφος απογυμνώνεται πλήρως και αποτελεί μιας πρώτης τάξεως αντιπυρική προστασία από τον Μάιο μέχρι και το περισσότερο καλοκαίρι.
Η εναλλακτική στην διαχείριση των ζιζανίων
Εμείς έχουμε σαν φιλοσοφία να μην ψεκάζουμε με ζιζανιοκτόνα και να μην φρεζάρουμε τα χωράφια ποτέ. Τα ζιζανια προσπαθούμε να τα αξιοποιήσουμε στο μέγιστο γιατί όντως μπορούν να είναι ευεργετικά για τον ελαιώνα ως ένα σημείο.
Η λογική μας είναι ότι όπως και στο δάσος δεν γίνεται ποτέ φρεζάρισμα και αυτό ακμάζει κανονικά, έτσι και σε ένα δάσος με ελιές (ελαιώνα) δεν χρειάζεται να ανακατεύουμε τα χώματα κάθε χρόνο.
Αφήνουμε τα ζιζάνια να αναπτυχθούν φυσιολογικά φτάνοντας πολλές φορές πάνω από το ένα μέτρο σε ύψος! Κάνουμε υπομονή και περιμένουμε μέχρι το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου και εφόσον δεν υπάρχουν άμεσα βροχοπτώσεις μπροστά μας, κάνουμε μία ενιαία χορτοκοπή με τον καταστροφέα βαρέως τύπου. Θα μπορούσαμε να το κάνουμε και πιο νωρίς (πχ αρχές Ιουνίου), αλλά έχουμε παρατηρήσει ότι υπάρχουν αρκετές βροχοπτώσεις στην αρχή του καλοκαιριού και είναι πολύ πιθανό να μεγαλώσουν πάλι τα ζιζάνια και να χρειαστεί και δεύτερη χορτοκοπή αργότερα.
Από την άλλη δεν μπορούμε να το αφήσουμε και για τον Αύγουστο γιατί ο κίνδυνος της πυρκαγιάς καραδοκεί! Προσπαθούμε να κάνουμε μία χορτοκοπή, για λόγους οικονομίας. Εάν σε κάποια σημεία, μεγαλώσουν αργότερα ζιζάνια τοπικά, τα καταστρέφουμε με το θαμνοκοπτικό.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της χορτοκοπής έναντι του φρεζαρίσματος είναι ότι τα υπολείματα που μένουν πάνω από το έδαφος αποτελούν και ένα είδος εδαφοκάλυψης, που συγκρατεί την υγρασία του καλοκαιριού και ταυτόχρονα αποτρέπει τη δημιουργία νέων ζιζανίων.
Τα υπολείματα της χορτοκοπής πάντα μένουν μέσα στο χωράφι για να το εμπλουτίσουν με περισσότερο οργανική ύλη απ'ότι το φρεζάρισμα. Μακροπρόθεσμα με τη χορτοκοπή κάθε χρόνο καταφέρνουμε να μειώσουμε το ύψος και την πυκνότητα των ζιζανίων σε σχέση με το φρεζάρισμα.
Σε περίπτωση που θέλουμε μετά από αλλεπάλληλες χρονιές "ακαλλιέργειας" και διαχείρισης των ζιζανίων με τον παραπάνω τρόπο, να ανακατέψουμε λίγο το επιφανειακό χώμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον "καλλιεργητή" (πάντα εντελώς επιφανειακά) αντί για το φρεζάρισμα. Για παράδειγμα κάθε 3 χρόνια.
Σε περίπτωση που θέλουμε μετά από αλλεπάλληλες χρονιές "ακαλλιέργειας" και διαχείρισης των ζιζανίων με τον παραπάνω τρόπο, να ανακατέψουμε λίγο το επιφανειακό χώμα, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τον "καλλιεργητή" (πάντα εντελώς επιφανειακά) αντί για το φρεζάρισμα. Για παράδειγμα κάθε 3 χρόνια.
