 | ||
| Χαμηλή διαμόρφωση |
Μπορεί τα παραπάνω να ακούγονται αγχωτικά αλλά στην πραγματικότητα ο νέος ελαιοπαραγωγός έχει πολύ λιγότερη και ευκολότερη δουλειά να κάνει από αυτή που φαντάζετε ή συνήθως έκανε ένας παλιότερος.
Η εμπειρία μας στηρίζεται αποκλειστικά στην Κορωνέικη ελιά όπως καλλιεργείται στην ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας-Ηλείας.
1. Κλάδεμα διαμόρφωσης μικρού δενδρύλλιου
Αφού αγοράσουμε από το φυτώριο ένα διετές τουλάχιστον δενδρύλλιο και το φυτεύσουμε, για 4 χρόνια δεν το κλαδεύουμε καθόλου (τα 4 χρόνια είναι από την ημέρα της φύτευσης).
Δεν προσπαθούμε να κόψουμε κανένα κλαδί, δεν προσπαθούμε να δώσουμε οποιοδήποτε σχήμα. Το δέντρο θα μεγαλώσει και θα πάρει το σχήμα ενός πυκνού θάμνου. Αυτό είναι και το φυσικό σχήμα της ελιάς, ένας θάμνος. Το κάνουμε αυτό γιατί θέλουμε να ριζώσει καλά, χωρίς να στρεσσαριστεί με μικροκλαδέματα και να αναπτύξει ένα σκελετό κλαδιών με αρκετές επιλογές για το κλάδεμα διαμόρφωσης που θα ακολουθήσει. Δεν υπάρχει άγχος να επιλέξουμε γρήγορα ποιοι θα είναι οι βραχίονες ή υποβραχίονες του για να επιταχύνουμε την ανάπτυξή του.
Μετά τα 4 χρόνια, θα πρέπει να το κλαδέψουμε και να το διαμορφώσουμε. Η όλη διαμόρφωση είναι να καθαρίσουμε τον κεντρικό κορμό του, από το ύψος που έχει "στεφανωθεί" και κάτω από παραφυάδες και αγριλίδια, να διαλέξουμε τα χοντρά κλαδιά που θα είναι οι 3-4 μελλοντικοί βραχίονες του και έχουν σωστό προσανατολισμό και τέλος να βγάλουμε μερικά κλαδιά από το εσωτερικό του. Να το αραιώσουμε δηλαδή λίγο στο κέντρο του. Με το κλάδεμα αυτό θα πάρει το σχήμα ενός λίγο ανοιχτού κύπελλου και θα δημιουργηθεί ο σωστός σκελετός. Το κλάδεμα διαμόρφωσης μπορεί να είναι σταδιακό και να ολοκληρωθεί μέσα σε μερικά έτη. Δεν υπάρχει άγχος να ολοκληρωθεί με την μία.
Δεν προσπαθούμε να κόψουμε κανένα κλαδί, δεν προσπαθούμε να δώσουμε οποιοδήποτε σχήμα. Το δέντρο θα μεγαλώσει και θα πάρει το σχήμα ενός πυκνού θάμνου. Αυτό είναι και το φυσικό σχήμα της ελιάς, ένας θάμνος. Το κάνουμε αυτό γιατί θέλουμε να ριζώσει καλά, χωρίς να στρεσσαριστεί με μικροκλαδέματα και να αναπτύξει ένα σκελετό κλαδιών με αρκετές επιλογές για το κλάδεμα διαμόρφωσης που θα ακολουθήσει. Δεν υπάρχει άγχος να επιλέξουμε γρήγορα ποιοι θα είναι οι βραχίονες ή υποβραχίονες του για να επιταχύνουμε την ανάπτυξή του.
Μετά τα 4 χρόνια, θα πρέπει να το κλαδέψουμε και να το διαμορφώσουμε. Η όλη διαμόρφωση είναι να καθαρίσουμε τον κεντρικό κορμό του, από το ύψος που έχει "στεφανωθεί" και κάτω από παραφυάδες και αγριλίδια, να διαλέξουμε τα χοντρά κλαδιά που θα είναι οι 3-4 μελλοντικοί βραχίονες του και έχουν σωστό προσανατολισμό και τέλος να βγάλουμε μερικά κλαδιά από το εσωτερικό του. Να το αραιώσουμε δηλαδή λίγο στο κέντρο του. Με το κλάδεμα αυτό θα πάρει το σχήμα ενός λίγο ανοιχτού κύπελλου και θα δημιουργηθεί ο σωστός σκελετός. Το κλάδεμα διαμόρφωσης μπορεί να είναι σταδιακό και να ολοκληρωθεί μέσα σε μερικά έτη. Δεν υπάρχει άγχος να ολοκληρωθεί με την μία.
Επίσης κλάδεμα διαμόρφωσης πρέπει να εφαρμοστεί και σε περίπτωση εμβολιασμού (κεντρώματος) μετά από 3-4 χρόνια.
2. Καθάρισμα της ρίζας
Κάθε χρόνο πρέπει να καθαρίζουμε την ρίζα του δέντρου από τις παραφυάδες ή αλλιώς κολορίζια και τα αγριλίδια (εφόσον έχει προέλθει από αγριελιά το δέντρο). Εάν τα αφήσουμε, αφενός τραβάνε θρεπτικά συστατικά πρώτα πρώτα από το δέντρο και αφετέρου δυσκολεύουν στο στρώσιμο των ελαιόδιχτων κατά την συγκομιδή. Επίσης πρέπει να καθαρίσουμε από βάτα ή άλλα αναρριχώμενα αγριόχορτα την ρίζα της ελιάς. Ακόμα και ένα παιδάκι ή αρχάριος κλαδευτής μπορεί να ξεκινήσει την κλαδευτική εμπειρία από αυτό το απλό σημείο, το καθάρισμα της ρίζας.
Προσοχή, εάν για κάποιο λόγο, κάποιος βραχίονας του δέντρου προβλέπετε ότι στο μέλλον πρέπει να τον κόψετε εντελώς (πχ γιατί έσπασε ή σάπισε ή ξεράθηκε ή αρρώστησε ή κάηκε απο φωτιά ή παγετό), τότε πρέπει να αφήσετε μία δυνατή παραφυάδα, από την ίδια πλευρά του βραχίονα, που να ξεκινάει συνήθως από ύψος μεγαλύτερο από 0,7μ (πάνω από το εμβόλιο εάν έχει προέλθει από αγριελιά το δέντρο). Αυτή θα αποτελέσει τον μελλοντικό σας βραχίονα. Αυτή η περίπτωση όμως είναι γενικά σπάνια. Μην αρχίσετε να αφήνετε διάφορες παραφυάδες χωρίς κάποιο πολύ σοβαρό λόγο.
Κάθε χρόνο καθαρίζουμε εσωτερικά το δέντρο, δίνοντας έμφαση αφενός στο να το
αραιώσουμε εσωτερικά από μικρά κλαδιά που ούτως η άλλως δεν είναι παραγωγικά
σε καρπούς (γιατί δεν φωτίζονται) και αφετέρου προσέχουμε να μην το
ξεγυμνώσουμε ολοκληρωτικά και το αφήσουμε εκτεθειμένο στο ξηροθερμικό κλίμα του
καλοκαιριού.
Τα μικρά κλαδιά τα οποία είναι στο εσωτερικό και κατευθύνονται λοξώς προς το κέντρο του δέντρου, έχουν πάρει δηλαδή μια εντελώς λάθος κατεύθυνση προς τα μέσα, πρέπει να αφαιρεθούν. Δεν έχουν ελπίδα να φωτοσυνθέσουν και να καρποφορήσουν.
Όσα είναι εντελώς κάθετα και κατευθύνονται προς τα πάνω, τα λεγόμενα λαίμαργα, πρέπει να αποφασίσουμε (αξιολόγηση) εάν θα τα κόψουμε ή θα τα αφήσουμε.
Εάν με λύγισμα προς τα έξω μπορούν να βρουν φως και να αποκτήσουν μικρή μόνιμη κλίση προς τα έξω (όπως οι ποδιές) τότε τα αφήνουμε. Αυτός ο λαίμαργος με αυτή την κίνηση πιθανόν να μετατραπεί σε καρποφόρο κλάδο.
Εάν δούμε ότι δεν είναι εφικτό το λύγισμα προς τα έξω (γιατί θα σπάσει) ή γιατί ήδη έχουν μια μικρή, αλλά ισχυρή κλίση προς τα μέσα που δεν μπορεί να αντιστραφεί, τότε τα αφαιρούμε. Σε γενικές γραμμές τα εσωτερικά κλαδιά αφαιρούνται από το κέντρο του δέντρου και την αρχή των βραχιόνων και ελάχιστα μένουν λυγισμένα προς τα έξω, ελπίζοντας να φωτοσυνθέσουν και να μετατραπούν σε καρποφόρα.
Εάν ο λαίμαργος είναι χοντρός (έχει ξεμείνει από παλιότερα χρόνια) και εντελώς κάθετος φτάνοντας σε ύψος το εξωτερικό πάνω μέρος του δέντρου (άρα δέχεται μεγάλη ηλιοφάνεια) και διακλαδώνεται σε δύο ή περισσότερα κλαδιά, τότε τον κορυφολογούμε. Κόβουμε το υψηλότερο κλαδί κορυφής, άρα σταματά η κατά ύψος ανάπτυξη και αφήνουμε τα λυγισμένα παρακλάδια. Έτσι γίνεται ταυτόχρονα και ποδιά και κλάδος σκίασης. Αφού την επόμενη χρονιά πάρουμε παραγωγή από αυτόν, και δώσει ό,τι περισσότερο μπορεί, τελικά τον αφαιρούμε από τον πάτο. Μακροπρόθεσμα σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούμε τέτοιους χοντρούς κάθετους κορμούς πάνω στους βραχίονες στο εσωτερικό του δέντρου.
Λαίμαργοι στις άκρες του βραχίονα, μακριά από το κέντρο του δέντρου και κοντά στα σημεία καμπής των ποδιών, είναι χρησιμότατοι. Αυτοί θα δώσουν την παραγωγή στις επόμενες 3-5 χρονιές. Από αυτούς αφαιρούμε ελάχιστους και μόνο αυτούς που κοιτάζουν λοξώς προς το κέντρο του δέντρου, ή είναι εντελώς κάθετοι προς τη γη, ή πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο, οπότε πρέπει να αραιώσουν. Θα μείνουν πάντως αρκετοί. Μην αγχώνεστε για αυτούς που αφήνετε και μπορεί να είναι εντελώς κάθετοι προς τα πάνω. Αφαιρώντας στο μέλλον τη γερασμένη ακραία ποδιά, αυτοί θα έρθουν προς το εξωτερικό της κόμης, θα καρποφορήσουν, θα λυγίσουν και θα γίνουν η νέα ποδιά.
Προσοχή, στο πάνω μέρος του δέντρου και λίγο εσωτερικά, να μείνει λίγη βλάστηση που να σκιάζει τους βραχίονες και τον κορμό. Αυτή η βλάστηση συνήθως προέρχεται από τα εσωτερικά παρακλάδια των ανωτέρων περιφερειακών ποδιών. Εάν από το πολύ καθάρισμα ξεγυμνωθεί το δέντρο στο κέντρο του και μείνουν μόνο οι κορμοί, τότε αφενός θα υποφέρει από εγκαύματα στους μεγάλους καύσωνες του καλοκαιριού και αφετέρου στους εντελώς καθαρισμένους βραχίονες που αποπάνω δεν τους προστατεύει-σκιάζει βλάστηση, οι κοιμώμενοι οφθαλμοί που βρίσκονται στο πάνω μέρος των βραχιόνων θα ενεργοποιηθούν από τον ήλιο και θα ξυπνήσουν. Οπότε νέα πιο πυκνή βλάστηση και ζωηρά λαίμαργα θα φυτρώσουν πάλι στο εσωτερικό του και έτσι θα μπούμε σε ένα φαύλο κύκλο έντονου ψιλοκαθαρίσματος.
Η ελιά συνήθως αναπτύσσει ένα σφαιρικό σχήμα από πυκνή βλάστηση. Το σφαιρικό όμως σχήμα, έχει την τάση να σκιάζει περισσότερο ορισμένα σημεία της περιφερειακής κόμης, σε σχέση με το λίγο ανοιχτό κύπελλο, ακανόνιστων προεξοχών, το οποίο αφήνει το φως να διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις και σε αρκετά μάλιστα σημεία εσωτερικά. Με το ψιλοκαθάρισμα το δέντρο οπτικά θα ανοίξει εσωτερικά και θα πάρει το σχήμα, ενός λίγο ανοιχτού κύπελλου. Από το αντίστοιχο ψιλοκαθάρισμα στην περιφερειακή κόμη θα δημιουργηθεί ένα σχήμα ακανόνιστων προεξοχών. Τις ακανόνιστες προεξοχές στις ποδιές τις θέλουμε για αύξηση της ηλιοφάνειας, άρα και της καρπόδεσης.
Το ψιλοκαθάρισμα μπορεί εύκολα να το κάνει και ένας νέος κλαδευτής, όπως και της ρίζας και δεν είναι τόσο δύσκολο. Έχει την σημασία του, αλλά δεν επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καρποφορία, οπότε υπάρχουν περιθώρια λάθος χειρισμών και πειραματισμών, χωρίς μεγάλο κόστος σε παραγωγή.
Τα μικρά κλαδιά τα οποία είναι στο εσωτερικό και κατευθύνονται λοξώς προς το κέντρο του δέντρου, έχουν πάρει δηλαδή μια εντελώς λάθος κατεύθυνση προς τα μέσα, πρέπει να αφαιρεθούν. Δεν έχουν ελπίδα να φωτοσυνθέσουν και να καρποφορήσουν.
Όσα είναι εντελώς κάθετα και κατευθύνονται προς τα πάνω, τα λεγόμενα λαίμαργα, πρέπει να αποφασίσουμε (αξιολόγηση) εάν θα τα κόψουμε ή θα τα αφήσουμε.
Εάν με λύγισμα προς τα έξω μπορούν να βρουν φως και να αποκτήσουν μικρή μόνιμη κλίση προς τα έξω (όπως οι ποδιές) τότε τα αφήνουμε. Αυτός ο λαίμαργος με αυτή την κίνηση πιθανόν να μετατραπεί σε καρποφόρο κλάδο.
Εάν δούμε ότι δεν είναι εφικτό το λύγισμα προς τα έξω (γιατί θα σπάσει) ή γιατί ήδη έχουν μια μικρή, αλλά ισχυρή κλίση προς τα μέσα που δεν μπορεί να αντιστραφεί, τότε τα αφαιρούμε. Σε γενικές γραμμές τα εσωτερικά κλαδιά αφαιρούνται από το κέντρο του δέντρου και την αρχή των βραχιόνων και ελάχιστα μένουν λυγισμένα προς τα έξω, ελπίζοντας να φωτοσυνθέσουν και να μετατραπούν σε καρποφόρα.
Εάν ο λαίμαργος είναι χοντρός (έχει ξεμείνει από παλιότερα χρόνια) και εντελώς κάθετος φτάνοντας σε ύψος το εξωτερικό πάνω μέρος του δέντρου (άρα δέχεται μεγάλη ηλιοφάνεια) και διακλαδώνεται σε δύο ή περισσότερα κλαδιά, τότε τον κορυφολογούμε. Κόβουμε το υψηλότερο κλαδί κορυφής, άρα σταματά η κατά ύψος ανάπτυξη και αφήνουμε τα λυγισμένα παρακλάδια. Έτσι γίνεται ταυτόχρονα και ποδιά και κλάδος σκίασης. Αφού την επόμενη χρονιά πάρουμε παραγωγή από αυτόν, και δώσει ό,τι περισσότερο μπορεί, τελικά τον αφαιρούμε από τον πάτο. Μακροπρόθεσμα σε καμία περίπτωση δεν επιθυμούμε τέτοιους χοντρούς κάθετους κορμούς πάνω στους βραχίονες στο εσωτερικό του δέντρου.
Λαίμαργοι στις άκρες του βραχίονα, μακριά από το κέντρο του δέντρου και κοντά στα σημεία καμπής των ποδιών, είναι χρησιμότατοι. Αυτοί θα δώσουν την παραγωγή στις επόμενες 3-5 χρονιές. Από αυτούς αφαιρούμε ελάχιστους και μόνο αυτούς που κοιτάζουν λοξώς προς το κέντρο του δέντρου, ή είναι εντελώς κάθετοι προς τη γη, ή πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο, οπότε πρέπει να αραιώσουν. Θα μείνουν πάντως αρκετοί. Μην αγχώνεστε για αυτούς που αφήνετε και μπορεί να είναι εντελώς κάθετοι προς τα πάνω. Αφαιρώντας στο μέλλον τη γερασμένη ακραία ποδιά, αυτοί θα έρθουν προς το εξωτερικό της κόμης, θα καρποφορήσουν, θα λυγίσουν και θα γίνουν η νέα ποδιά.
Προσοχή, στο πάνω μέρος του δέντρου και λίγο εσωτερικά, να μείνει λίγη βλάστηση που να σκιάζει τους βραχίονες και τον κορμό. Αυτή η βλάστηση συνήθως προέρχεται από τα εσωτερικά παρακλάδια των ανωτέρων περιφερειακών ποδιών. Εάν από το πολύ καθάρισμα ξεγυμνωθεί το δέντρο στο κέντρο του και μείνουν μόνο οι κορμοί, τότε αφενός θα υποφέρει από εγκαύματα στους μεγάλους καύσωνες του καλοκαιριού και αφετέρου στους εντελώς καθαρισμένους βραχίονες που αποπάνω δεν τους προστατεύει-σκιάζει βλάστηση, οι κοιμώμενοι οφθαλμοί που βρίσκονται στο πάνω μέρος των βραχιόνων θα ενεργοποιηθούν από τον ήλιο και θα ξυπνήσουν. Οπότε νέα πιο πυκνή βλάστηση και ζωηρά λαίμαργα θα φυτρώσουν πάλι στο εσωτερικό του και έτσι θα μπούμε σε ένα φαύλο κύκλο έντονου ψιλοκαθαρίσματος.
Η ελιά συνήθως αναπτύσσει ένα σφαιρικό σχήμα από πυκνή βλάστηση. Το σφαιρικό όμως σχήμα, έχει την τάση να σκιάζει περισσότερο ορισμένα σημεία της περιφερειακής κόμης, σε σχέση με το λίγο ανοιχτό κύπελλο, ακανόνιστων προεξοχών, το οποίο αφήνει το φως να διαχέεται προς όλες τις κατευθύνσεις και σε αρκετά μάλιστα σημεία εσωτερικά. Με το ψιλοκαθάρισμα το δέντρο οπτικά θα ανοίξει εσωτερικά και θα πάρει το σχήμα, ενός λίγο ανοιχτού κύπελλου. Από το αντίστοιχο ψιλοκαθάρισμα στην περιφερειακή κόμη θα δημιουργηθεί ένα σχήμα ακανόνιστων προεξοχών. Τις ακανόνιστες προεξοχές στις ποδιές τις θέλουμε για αύξηση της ηλιοφάνειας, άρα και της καρπόδεσης.
Το ψιλοκαθάρισμα μπορεί εύκολα να το κάνει και ένας νέος κλαδευτής, όπως και της ρίζας και δεν είναι τόσο δύσκολο. Έχει την σημασία του, αλλά δεν επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την καρποφορία, οπότε υπάρχουν περιθώρια λάθος χειρισμών και πειραματισμών, χωρίς μεγάλο κόστος σε παραγωγή.
4. Κλάδεμα στην περιφέρεια του δέντρου.
Η βασική αρχή της καρποφορίας των βλαστών της ελιάς είναι η εξής:
Η ελιά βγάζει καρπούς στους μικρούς βλαστούς (μήκους 20 - 50 εκατοστών), οι οποίοι έχουν δημιουργηθεί την προηγούμενη χρονιά.
Οι βλαστοί αυτοί κυρίως είναι στην περιφερειακή κόμη του δέντρου (ποδιές) , γύρω γύρω, ακόμα και στην κορυφή και πρακτικά όπου ο ήλιος βλέπει το δέντρο.
Η αρχή που ακολουθούμε στο κλάδεμα της περιφερειακής κόμης (ποδιές), είναι: Κλαδεύουμε το ελάχιστο δυνατόν. Έχουμε πάντα κατά νου να μην κλαδέψουμε μαζί με τους κλάδους με καρπούς και φετινή νέα μικρή βλάστηση γιατί αυτή θα δώσει την παραγωγή την επόμενη χρονιά και είναι λίγο δυσδιάκριτη στα άπειρα μάτια (γιατί είτε είναι μικρή ή λιγοστή ή αναμεμειγμένη με τα καρποφόρα κλαδιά!).
Παρακάτω, ανάλογα με το πόση καρποφορία έχει το δέντρο, έχουμε συνοψίσει τι κάνουμε στο κλάδεμα των ποδιών και ποια είναι η τεχνική για να μπει η παραγωγή του δέντρου σε μία κυκλική σωστή σειρά, ελαχιστοποιώντας την παρενιαυτοφορία του. Στόχος είναι κάθε έτος το κάθε δέντρο να έχει ταυτόχρονα και μεγάλη παραγωγή σε καρπούς και αρκετή βλάστηση (που θα ξαναδώσει καρπούς την επόμενη χρονιά).
Α. Όταν το δέντρο είναι πλήρως φορτωμένο με καρπό, μπορούμε οπτικά να δούμε τα κλαδιά με την υπερβολική καρποφορία και να τα αξιολογήσουμε εάν θα τα αφαιρέσουμε, προσέχοντας να αφήσουμε την μικρή νέα βλάστηση που πιθανόν να συνυπάρχει. Προσοχή μην το παρακάνουμε κόβοντας ανεξέλεγκτα όλα τα κλαδιά επειδή έχουν μεγάλη καρποφορία.
Μεταξύ δύο κλαδιών φορτωμένων πλήρως με καρπούς (πάνω στο ίδιο βραχίονα ή ίδια περιοχή), εάν πρέπει να αφαιρέσουμε οπωσδήποτε ένα, τότε αφαιρούμε αυτό που βρίσκεται πιο χαμηλά γιατί σκιάζεται από το αποπάνω και βρίσκεται περισσότερο στην άκρη του δέντρου. Άρα περιορίζουμε λίγο και την έκταση των βραχιόνων σε περίπτωση που είναι πολύ οριζόντιοι και επιμηκής.
Με αυτή την τακτική του ελάχιστου δυνατού κλαδέματος, σε περίοδο υπέρ υψηλής καρποφορίας, είναι ζήτημα εάν στο τέλος θα αφαιρέσουμε το 20% της περιφερειακής κόμης. Τα υπόλοιπα κλαδιά με τους καρπούς και την φετινή νέα μικρή βλάστηση, τα ραβδίζουμε πάνω στο δέντρο με την βέργα-αχινός και δεν τα κλαδεύουμε. Δεν κλαδεύουμε λοιπόν για να συλλέξουμε τους καρπούς, αλλά μόνο για να αφαιρέσουμε γερασμένες ποδιές που πλέον έχουν δώσει ό,τι περισσότερο μπορούσαν και πλέον πρέπει να αντικατασταθούν. Το κλάδεμα λοιπόν είναι μόνο για ανανέωση του δέντρου, όχι για διευκόλυνση της συλλογής του καρπού.
Ένα χαρακτηριστικό βίντεο ακολουθεί. Το πολύ ελαφρύ κλάδεμα έχει γίνει λίγο πριν το ραβδισμό και απλά στο βιντεο φαίνεται το αποτέλεσμα. Παρατηρείστε ότι αν και το δέντρο είναι φορτωμένο (σπαστό) από παραγωγή, έχει γίνει ένα γρήγορο ψιλοκαθάρισμα στο κέντρο του, να αραιώσει λίγο και στην συνέχεια έχουμε αφαιρέσει κάποιες ελάχιστες ποδιές που ήταν υπερβολικά φορτωμένες και γερασμένες. Οι υπόλοιπες ποδιές με τους καρπούς, θα ραβδιστούν πάνω στο δέντρο, με την βέργα-αχινός με προσοχή γιατί ταυτόχρονα υπάρχουν και νέα φρέσκα βλαστάρια (λίγα αλλά υπάρχουν). Οπότε στο τέλος θα αφήσουμε πάλι το δέντρο με αρκετή βλάστηση και έχουμε σοβαρές πιθανότητες να πάρουμε πάλι αρκετούς καρπούς και τον επόμενο χρόνο! Πριν κλαδευτεί αυτό το δέντρο, είχε την κλασσική πλούσια σφαιρική κόμη μαζί με την υπερπαραγωγή σε ελιές. Μετά το κλάδεμα του εσωτερικού καθαρίσματος και την επιλεκτική αφαίρεση λίγων ποδιών, έχουμε δημιουργήσει ένα λίγο ανοιχτό κύπελλο, αλλά με ακανόνιστες προεξοχές εδώ κι εκεί και κενά μεταξύ τους, αφήνοντας κλάδους προς όλες τις κατευθύνσεις ώστε να παίρνει περισσότερο ήλιο!
Η γνώμη μας είναι ότι το καλύτερο σχήμα για την Κορωνέικη ελιά, σε δυνατά εδάφη με πολλές βροχοπτώσεις, όπως είναι η περιοχή της Μεσσηνίας στον Κυπαρισσιακό κόλπο, είναι το λίγο ανοιχτό κύπελλο ακανόνιστων προεξοχών.
Β. Σε περίπτωση μέτριας ή μικρής καρποφορίας (ενώ την προηγούμενη χρονιά υπήρχε υπερπαραγωγή), μόνο ραβδίζουμε τις ελιές πάνω στο δέντρο. Υποθέτουμε ότι πλούσια φετινή βλάστηση έχει δημιουργηθεί, οπότε δεν κλαδεύουμε σχεδόν καθόλου στην περιφέρεια, αφήνουμε σχεδόν όλες τις ποδιές και πάντα κάνουμε ψιλοκαθάρισμα εσωτερικά. Περιμένουμε την επόμενη χρονιά της υπερπαραγωγής για να αρχισουμε τον κύκλο του ήπιου κλαδέματός μας, όπως περιγράφεται στην Α παράγραφο. Είναι κρίμα να αρχίσουμε έντονο κλάδεμα σε χρονιά μέτριας ή μικρής καρποφορίας και να χάσουμε την επόμενη μεγάλη υπερπαραγωγή, δεν μας συμφέρει οικονομικά.
Γ. Σε περίπτωση μηδενικής καρποφορίας, αλλά πλούσιας περιφερειακής φετινής βλάστησης, απλά κάνουμε ψιλοκαθάρισμα εσωτερικά. Περιμένουμε την επόμενη χρονιά με την υπερπαραγωγή για να ξεκινήσουμε σωστά τον κύκλο κλαδεμάτων όπως περιγράφεται στην Α. παράγραφο.
Δ. Και οι τελευταίοι γενικοί κανόνες κλαδέματος για τα περιφερειακά κλαδιά (ποδιές) που πρέπει να εφαρμόζονται κάθε χρόνο και σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις καρποφορίας (Α,Β,Γ):
Ό,τι είναι ξερό ή έχει σπάσει αφαιρείται.
Ό,τι έχει ξεφύγει υπερβολικά σε ύψος ή πλάτος, αφαιρείται. Το δέντρο πρέπει να διατηρείται σε ένα διαχειρίσιμο ύψος-πλάτος! Προσέχουμε να μην επεκτείνεται διαρκώς σε μήκος ο βραχίονας και να μην ψηλώνει υπερβολικά στο κέντρο το δέντρο.
Ό,τι κλαδί μπλέκεται περίεργα ή πέφτει το ένα πάνω στο άλλο ή είναι υπερβολικά πυκνά ή έχει πάρει λάθος κατεύθυνση προς το κέντρο του δέντρου, αφαιρείται.
Σε γενικές γραμμές: περισσότερο ραβδίζουμε τις ελιές πάνω στο δέντρο, αφήνουμε την φρέσκια φετινή βλάστηση και κλαδεύουμε ελάχιστα στα περιφερειακά κλαδιά. Είμαστε φειδωλοί και προσεκτικοί με το κλάδεμα στις ποδιές γιατί επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις μελλοντικές καρποφορίες. Ακολουθώντας αυτή την τεχνική, θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου σταθερά κάθε χρόνο οι περισσότερες ελιές θα έχουν ταυτόχρονα και αρκετους καρπούς (αλλά όχι υπερπαραγωγή) αλλά και πλούσια βλάστηση (άρα ξανά αρκετούς καρπούς και το επόμενο έτος).
Δυστυχώς, λόγω του γεγονότος ότι πριν από δεκαετίες, δεν υπήρχε τρόπος να ραβδιστούν οι ελιές γρήγορα και αποδοτικά πάνω στο δέντρο, ο κλαδευτής κατά την συγκομιδή, κλάδευε υπερβολικά ή ολοκληρωτικά όλες σχεδόν τις ποδιές με την παραγωγή για να πέσουν τα κλαδιά με τις ελιές κάτω και να ραβδιστούν στο έδαφος γρήγορα, είτε από το επίγειο ραβδιστικό μηχάνημα, είτε ακόμα παλιότερα με τα ραβδιά από τους εργάτες. Αυτό όμως το κλάδεμα-τεχνική συγκομιδής, οδηγεί στην παρενιαυτοφορία. Την επόμενη χρονιά μετά το πολύ μαζικό κλάδεμα, όπου καταλάθος έχουν αφαιρεθεί και οι μελλοντικοί καρποφόροι βλαστοί, η ελιά ξεκινά με δύναμη, να πετάει λαίμαργα και μόνο να βλαστάνει. Επίσης πλέον δεν υπάρχει της προηγούμενης χρονιάς ο βλαστός (αφού αφαιρέθηκε καταλάθος με το μαζικό κλάδεμα) και η καρποφορία της επόμενης χρονιάς είναι σχεδόν μηδενική. Για να καρποφορήσει πάλι το δέντρο απαιτούνται 2 χρόνια.
Το πρόβλημα όμως το έχει λύσει πλέον η τεχνολογία, γιατί με 2-3 παλμικά ραβδιστικά τύπου αχινός, μπορούν να ραβδιστούν ταχύτατα, όλες οι ποδιές πάνω στο δέντρο, χωρίς να κλαδευτούν πολύ. Το επίγειο ραβδιστικό είναι μόνο για τα ελάχιστα κλαδιά που θα κοπούν και είναι συμπληρωματικό. Δεν είναι πλέον το κύριο ραβδιστικό όπως παλιά.
5. Τα υπόλοιπα κλαδέματα, ανανέωσης και αναγέννησης συνήθως χρησιμοποιούνται όταν για πολλά χρόνια, πολλά πράγματα έγιναν λάθος στα κλαδέματα και είναι ριζικές λύσεις επιδιόρθωσης μεγάλων μακροχρόνιων προβλημάτων. Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω σε αυτά.
Η αρχή που ακολουθούμε στο κλάδεμα της περιφερειακής κόμης (ποδιές), είναι: Κλαδεύουμε το ελάχιστο δυνατόν. Έχουμε πάντα κατά νου να μην κλαδέψουμε μαζί με τους κλάδους με καρπούς και φετινή νέα μικρή βλάστηση γιατί αυτή θα δώσει την παραγωγή την επόμενη χρονιά και είναι λίγο δυσδιάκριτη στα άπειρα μάτια (γιατί είτε είναι μικρή ή λιγοστή ή αναμεμειγμένη με τα καρποφόρα κλαδιά!).
Παρακάτω, ανάλογα με το πόση καρποφορία έχει το δέντρο, έχουμε συνοψίσει τι κάνουμε στο κλάδεμα των ποδιών και ποια είναι η τεχνική για να μπει η παραγωγή του δέντρου σε μία κυκλική σωστή σειρά, ελαχιστοποιώντας την παρενιαυτοφορία του. Στόχος είναι κάθε έτος το κάθε δέντρο να έχει ταυτόχρονα και μεγάλη παραγωγή σε καρπούς και αρκετή βλάστηση (που θα ξαναδώσει καρπούς την επόμενη χρονιά).
Α. Όταν το δέντρο είναι πλήρως φορτωμένο με καρπό, μπορούμε οπτικά να δούμε τα κλαδιά με την υπερβολική καρποφορία και να τα αξιολογήσουμε εάν θα τα αφαιρέσουμε, προσέχοντας να αφήσουμε την μικρή νέα βλάστηση που πιθανόν να συνυπάρχει. Προσοχή μην το παρακάνουμε κόβοντας ανεξέλεγκτα όλα τα κλαδιά επειδή έχουν μεγάλη καρποφορία.
Μεταξύ δύο κλαδιών φορτωμένων πλήρως με καρπούς (πάνω στο ίδιο βραχίονα ή ίδια περιοχή), εάν πρέπει να αφαιρέσουμε οπωσδήποτε ένα, τότε αφαιρούμε αυτό που βρίσκεται πιο χαμηλά γιατί σκιάζεται από το αποπάνω και βρίσκεται περισσότερο στην άκρη του δέντρου. Άρα περιορίζουμε λίγο και την έκταση των βραχιόνων σε περίπτωση που είναι πολύ οριζόντιοι και επιμηκής.
Με αυτή την τακτική του ελάχιστου δυνατού κλαδέματος, σε περίοδο υπέρ υψηλής καρποφορίας, είναι ζήτημα εάν στο τέλος θα αφαιρέσουμε το 20% της περιφερειακής κόμης. Τα υπόλοιπα κλαδιά με τους καρπούς και την φετινή νέα μικρή βλάστηση, τα ραβδίζουμε πάνω στο δέντρο με την βέργα-αχινός και δεν τα κλαδεύουμε. Δεν κλαδεύουμε λοιπόν για να συλλέξουμε τους καρπούς, αλλά μόνο για να αφαιρέσουμε γερασμένες ποδιές που πλέον έχουν δώσει ό,τι περισσότερο μπορούσαν και πλέον πρέπει να αντικατασταθούν. Το κλάδεμα λοιπόν είναι μόνο για ανανέωση του δέντρου, όχι για διευκόλυνση της συλλογής του καρπού.
Ένα χαρακτηριστικό βίντεο ακολουθεί. Το πολύ ελαφρύ κλάδεμα έχει γίνει λίγο πριν το ραβδισμό και απλά στο βιντεο φαίνεται το αποτέλεσμα. Παρατηρείστε ότι αν και το δέντρο είναι φορτωμένο (σπαστό) από παραγωγή, έχει γίνει ένα γρήγορο ψιλοκαθάρισμα στο κέντρο του, να αραιώσει λίγο και στην συνέχεια έχουμε αφαιρέσει κάποιες ελάχιστες ποδιές που ήταν υπερβολικά φορτωμένες και γερασμένες. Οι υπόλοιπες ποδιές με τους καρπούς, θα ραβδιστούν πάνω στο δέντρο, με την βέργα-αχινός με προσοχή γιατί ταυτόχρονα υπάρχουν και νέα φρέσκα βλαστάρια (λίγα αλλά υπάρχουν). Οπότε στο τέλος θα αφήσουμε πάλι το δέντρο με αρκετή βλάστηση και έχουμε σοβαρές πιθανότητες να πάρουμε πάλι αρκετούς καρπούς και τον επόμενο χρόνο! Πριν κλαδευτεί αυτό το δέντρο, είχε την κλασσική πλούσια σφαιρική κόμη μαζί με την υπερπαραγωγή σε ελιές. Μετά το κλάδεμα του εσωτερικού καθαρίσματος και την επιλεκτική αφαίρεση λίγων ποδιών, έχουμε δημιουργήσει ένα λίγο ανοιχτό κύπελλο, αλλά με ακανόνιστες προεξοχές εδώ κι εκεί και κενά μεταξύ τους, αφήνοντας κλάδους προς όλες τις κατευθύνσεις ώστε να παίρνει περισσότερο ήλιο!
Η γνώμη μας είναι ότι το καλύτερο σχήμα για την Κορωνέικη ελιά, σε δυνατά εδάφη με πολλές βροχοπτώσεις, όπως είναι η περιοχή της Μεσσηνίας στον Κυπαρισσιακό κόλπο, είναι το λίγο ανοιχτό κύπελλο ακανόνιστων προεξοχών.
Β. Σε περίπτωση μέτριας ή μικρής καρποφορίας (ενώ την προηγούμενη χρονιά υπήρχε υπερπαραγωγή), μόνο ραβδίζουμε τις ελιές πάνω στο δέντρο. Υποθέτουμε ότι πλούσια φετινή βλάστηση έχει δημιουργηθεί, οπότε δεν κλαδεύουμε σχεδόν καθόλου στην περιφέρεια, αφήνουμε σχεδόν όλες τις ποδιές και πάντα κάνουμε ψιλοκαθάρισμα εσωτερικά. Περιμένουμε την επόμενη χρονιά της υπερπαραγωγής για να αρχισουμε τον κύκλο του ήπιου κλαδέματός μας, όπως περιγράφεται στην Α παράγραφο. Είναι κρίμα να αρχίσουμε έντονο κλάδεμα σε χρονιά μέτριας ή μικρής καρποφορίας και να χάσουμε την επόμενη μεγάλη υπερπαραγωγή, δεν μας συμφέρει οικονομικά.
Γ. Σε περίπτωση μηδενικής καρποφορίας, αλλά πλούσιας περιφερειακής φετινής βλάστησης, απλά κάνουμε ψιλοκαθάρισμα εσωτερικά. Περιμένουμε την επόμενη χρονιά με την υπερπαραγωγή για να ξεκινήσουμε σωστά τον κύκλο κλαδεμάτων όπως περιγράφεται στην Α. παράγραφο.
Δ. Και οι τελευταίοι γενικοί κανόνες κλαδέματος για τα περιφερειακά κλαδιά (ποδιές) που πρέπει να εφαρμόζονται κάθε χρόνο και σε όλες τις προηγούμενες περιπτώσεις καρποφορίας (Α,Β,Γ):
Ό,τι είναι ξερό ή έχει σπάσει αφαιρείται.
Ό,τι έχει ξεφύγει υπερβολικά σε ύψος ή πλάτος, αφαιρείται. Το δέντρο πρέπει να διατηρείται σε ένα διαχειρίσιμο ύψος-πλάτος! Προσέχουμε να μην επεκτείνεται διαρκώς σε μήκος ο βραχίονας και να μην ψηλώνει υπερβολικά στο κέντρο το δέντρο.
Ό,τι κλαδί μπλέκεται περίεργα ή πέφτει το ένα πάνω στο άλλο ή είναι υπερβολικά πυκνά ή έχει πάρει λάθος κατεύθυνση προς το κέντρο του δέντρου, αφαιρείται.
Σε γενικές γραμμές: περισσότερο ραβδίζουμε τις ελιές πάνω στο δέντρο, αφήνουμε την φρέσκια φετινή βλάστηση και κλαδεύουμε ελάχιστα στα περιφερειακά κλαδιά. Είμαστε φειδωλοί και προσεκτικοί με το κλάδεμα στις ποδιές γιατί επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις μελλοντικές καρποφορίες. Ακολουθώντας αυτή την τεχνική, θα φτάσουμε σε ένα σημείο όπου σταθερά κάθε χρόνο οι περισσότερες ελιές θα έχουν ταυτόχρονα και αρκετους καρπούς (αλλά όχι υπερπαραγωγή) αλλά και πλούσια βλάστηση (άρα ξανά αρκετούς καρπούς και το επόμενο έτος).
Δυστυχώς, λόγω του γεγονότος ότι πριν από δεκαετίες, δεν υπήρχε τρόπος να ραβδιστούν οι ελιές γρήγορα και αποδοτικά πάνω στο δέντρο, ο κλαδευτής κατά την συγκομιδή, κλάδευε υπερβολικά ή ολοκληρωτικά όλες σχεδόν τις ποδιές με την παραγωγή για να πέσουν τα κλαδιά με τις ελιές κάτω και να ραβδιστούν στο έδαφος γρήγορα, είτε από το επίγειο ραβδιστικό μηχάνημα, είτε ακόμα παλιότερα με τα ραβδιά από τους εργάτες. Αυτό όμως το κλάδεμα-τεχνική συγκομιδής, οδηγεί στην παρενιαυτοφορία. Την επόμενη χρονιά μετά το πολύ μαζικό κλάδεμα, όπου καταλάθος έχουν αφαιρεθεί και οι μελλοντικοί καρποφόροι βλαστοί, η ελιά ξεκινά με δύναμη, να πετάει λαίμαργα και μόνο να βλαστάνει. Επίσης πλέον δεν υπάρχει της προηγούμενης χρονιάς ο βλαστός (αφού αφαιρέθηκε καταλάθος με το μαζικό κλάδεμα) και η καρποφορία της επόμενης χρονιάς είναι σχεδόν μηδενική. Για να καρποφορήσει πάλι το δέντρο απαιτούνται 2 χρόνια.
Το πρόβλημα όμως το έχει λύσει πλέον η τεχνολογία, γιατί με 2-3 παλμικά ραβδιστικά τύπου αχινός, μπορούν να ραβδιστούν ταχύτατα, όλες οι ποδιές πάνω στο δέντρο, χωρίς να κλαδευτούν πολύ. Το επίγειο ραβδιστικό είναι μόνο για τα ελάχιστα κλαδιά που θα κοπούν και είναι συμπληρωματικό. Δεν είναι πλέον το κύριο ραβδιστικό όπως παλιά.
5. Τα υπόλοιπα κλαδέματα, ανανέωσης και αναγέννησης συνήθως χρησιμοποιούνται όταν για πολλά χρόνια, πολλά πράγματα έγιναν λάθος στα κλαδέματα και είναι ριζικές λύσεις επιδιόρθωσης μεγάλων μακροχρόνιων προβλημάτων. Δεν θα επεκταθούμε περαιτέρω σε αυτά.
